Kimchi Premium: Đặc điểm và nguyên nhân chính trong thị trường crypto Hàn Quốc
– Thị trường crypto của Hàn Quốc thu hút sự chú ý toàn cầu nhờ khối lượng giao dịch cao và sự tham gia rộng rãi. Trong quý đầu tiên của năm 2024, đồng won Hàn Quốc đã vượt qua đồng đô la về khối lượng giao dịch crypto trên toàn cầu.
– Điều này đã tạo ra một hiện tượng được gọi là “Kimchi Premium.” Đây là sự chênh lệch giá giữa các sàn giao dịch toàn cầu và sàn giao dịch tại Hàn Quốc, xuất hiện dưới nhiều hình thức khác nhau.
– Kimchi Premium bắt nguồn từ việc mua vào mạnh mẽ của các nhà đầu tư nội địa trong một môi trường thị trường hạn chế. Nó đóng vai trò là một chỉ báo quan trọng để hiểu rõ thị trường Hàn Quốc.
Thị trường crypto của Hàn Quốc đã thu hút sự chú ý toàn cầu nhờ sự tham gia tích cực của nhà đầu tư và khối lượng giao dịch cao. Khoảng 7,78 triệu người dùng, chiếm khoảng 15% dân số, đang hoạt động trên các sàn giao dịch tại Hàn Quốc. Sự nhiệt tình này còn lan tỏa ra thị trường toàn cầu. Đồng won Hàn Quốc trở thành fiat được giao dịch crypto nhiều nhất trong Q1/2024 và tiếp tục vượt trội hơn so với các loại tiền pháp định khác trong các quý tiếp theo.
Sự nhiệt huyết của thị trường Hàn Quốc đối với crypto được nhấn mạnh qua một hiện tượng đặc biệt: Kimchi Premium. Đây là sự chênh lệch giá giữa các sàn giao dịch nội địa và toàn cầu, một đặc điểm độc đáo của thị trường Hàn Quốc. Hiện tượng này thường được đánh dấu bởi sự biến động mạnh, với mức chênh lệch có thể thay đổi đáng kể theo điều kiện thị trường. Báo cáo này sẽ phân tích nguyên nhân và các hình thức của Kimchi Premium để làm sáng tỏ những động lực đặc thù của thị trường crypto Hàn Quốc.
Kimchi Premium xuất hiện do hai yếu tố chính: sự tham gia tích cực của các nhà đầu tư Hàn Quốc vào thị trường crypto và những bất cập trong cấu trúc thị trường bị giới hạn.
Một yếu tố quan trọng đằng sau Kimchi Premium là hành vi đầu tư táo bạo và ưa rủi ro của các nhà đầu tư Hàn Quốc. Họ thể hiện sự quan tâm mạnh mẽ đến các khoản đầu tư có rủi ro cao, ngay cả trên các thị trường truyền thống. Ví dụ, giá trị đầu tư vào các quỹ ETF nước ngoài với mức biến động 3x đã tăng từ 190 triệu USD vào năm 2020 lên 5,8 tỷ USD vào năm 2023. Phong cách đầu tư mạnh mẽ này cũng ảnh hưởng lớn đến thị trường crypto Hàn Quốc.
Sự táo bạo của nhà đầu tư Hàn Quốc còn rõ ràng hơn trên thị trường crypto. Độ biến động giá cao của crypto so với KOSPI và KOSDAQ tạo ra nhiều cơ hội sinh lợi. Trong nửa đầu năm 2024, tài sản crypto có MDD (Maximum Drawdown) trung bình khoảng 70%, trong khi MDD của KOSPI và KOSDAQ chỉ ở mức hơn 10%. Nhà đầu tư Hàn Quốc có xu hướng rõ rệt ưa chuộng các altcoin vốn hóa nhỏ và có độ biến động cao, điều này được thể hiện qua dữ liệu giao dịch từ Coinbase và Upbit.
Một lý do khác khiến Kimchi Premium tồn tại là do cấu trúc thị trường crypto Hàn Quốc bị giới hạn và kém hiệu quả. Sự kém hiệu quả này thể hiện qua ba khía cạnh chính:
Thứ nhất, các sàn giao dịch crypto nội địa tại Hàn Quốc hoạt động theo cấu trúc phi tập trung. Mỗi sàn có một liquidity pool riêng, không giống như các hệ thống tập trung như Nasdaq hay S&P. Điều này khiến thanh khoản bị phân tán, làm giảm hiệu quả giao dịch trên từng sàn. Để cải thiện, một số sàn đã liên kết liquidity pool của mình với các sàn khác để tạo ra môi trường giao dịch tốt hơn.
Thứ hai, quyền truy cập vào các sàn giao dịch nội địa bị giới hạn. Chỉ công dân đáp ứng các tiêu chí nhất định mới có thể sử dụng: họ phải 1) cư trú tại Hàn Quốc, 2) có số điện thoại nội địa, và 3) sở hữu tài khoản ngân hàng xác thực bằng tên thật.
Cuối cùng, các rào cản pháp lý cũng ảnh hưởng đến thị trường. Mặc dù crypto không được định nghĩa trong Luật Ngoại Hối (FX Act), các giao dịch lớn khai thác Kimchi Premium đã bị truy tố theo luật này. Các nhà quản lý đang lên kế hoạch đưa crypto và các nhà vận hành vào phạm vi của FX Act, điều này sẽ làm hạn chế thêm việc chuyển giao tài sản crypto giữa các sàn trong nước và quốc tế. Những hạn chế về thanh khoản, quyền truy cập và quy định này làm giảm cơ hội arbitrage (kinh doanh chênh lệch giá) và khiến các bất cập trong cấu trúc thị trường trở nên nghiêm trọng hơn.
Hai yếu tố được đề cập trên là động lực chính tạo nên Kimchi Premium, nhưng chúng không hoàn toàn giải thích được tính độc đáo của hiện tượng này. Kimchi Premium là kết quả của sự kết hợp từ nhiều yếu tố. Cấu trúc thị trường, môi trường pháp lý, và văn hóa đầu tư đều ảnh hưởng đến thị trường theo các cách khác nhau và trong những thời điểm khác nhau.
Báo cáo này sẽ phân tích ba dạng Kimchi Premium chính. Dạng đầu tiên là Kimchi Discount, khi giá crypto tại các sàn nội địa thấp hơn so với các sàn giao dịch toàn cầu. Dạng thứ hai là Kimchi Premium cá nhân, xuất hiện từ những biến động giá bất thường của các loại crypto cụ thể. Dạng thứ ba là Gaduri Pumping (Fishing Net Pumping), một hiện tượng độc đáo trong thị trường.
Các sàn giao dịch crypto nội địa thường thể hiện mức giá cao hơn so với sàn quốc tế do sự tham gia tích cực của nhà đầu tư. Tuy nhiên, điều này không phải lúc nào cũng cố định. Mức premium thường dần biến mất vì tài sản crypto vẫn có thể được chuyển đổi giữa các sàn giao dịch toàn cầu và nội địa. Thay đổi trong tâm lý nhà đầu tư trong nước cũng có thể biến premium thành discount.
Gần đây, Kimchi Premium đã chuyển từ mức thấp sang discount, do ba yếu tố chính. Thứ nhất, sự suy giảm kéo dài của giá crypto đã khiến nhà đầu tư bán ra nhiều hơn để tránh thua lỗ, làm giảm nhu cầu mua vào. Dữ liệu từ các sàn giao dịch nội địa phản ánh xu hướng này, với tiền gửi bằng KRW tăng trong khi khối lượng giao dịch trung bình hàng ngày giảm.
Thứ hai, giá crypto gần đây có sự tăng nhẹ sau một thời gian dài giảm, dẫn đến việc chốt lời nhiều hơn. Số lượng người nắm giữ Bitcoin, Ethereum và các altcoin lớn trên Bithumb đã giảm, khiến mức premium chuyển thành discount. Cuối cùng, tâm lý thị trường nội địa được cho là đã hạ nhiệt do việc triển khai Đạo luật Bảo vệ Người dùng Tài sản ảo (Virtual Asset User Protection Act).
Các yếu tố bên ngoài cũng góp phần làm mức Kimchi Premium chuyển sang discount. Vào cuối tháng 01/2021, Bitcoin đã ghi nhận mức kimchi discount khoảng 5% khi nhà đầu tư trong nước chuyển sự chú ý sang cổ phiếu GameStop (GME). Trong tuần đó, nhà đầu tư Hàn Quốc đã giao dịch 1,58 tỷ USD cổ phiếu GameStop. Điều này cho thấy Kimchi Premium bị ảnh hưởng bởi “nền kinh tế chú ý” (attention economy), với sự biến động được thúc đẩy bởi mối quan tâm của nhà đầu tư.
Kimchi Premium thường thể hiện sự chênh lệch giá giữa các sàn giao dịch toàn cầu và nội địa đối với các loại crypto lớn như Bitcoin và Ethereum. Hầu hết các loại crypto khác duy trì mức dao động trong một phạm vi nhất định so với mức premium cơ bản này. Tuy nhiên, trong một số điều kiện, giá của một số crypto có thể tăng đột biến, thường do sự gia tăng mạnh mẽ của nhu cầu mua. Một ví dụ phổ biến là sự tăng giá ban đầu khi một đồng coin được niêm yết trên sàn, thường được gọi là “listing beam.” Hiện tượng này cũng xuất hiện trên các sàn giao dịch toàn cầu như Binance, nhưng tại Hàn Quốc, nó thường diễn ra mạnh mẽ và biến động hơn.
Một ví dụ điển hình là AVAIL, được niêm yết trên Bithumb vào tháng 07/2024. Ngay sau khi niêm yết, Avail đã thu hút sự chú ý lớn, với mức Kimchi Premium tăng vọt lên khoảng 1.255%.
Tuy nhiên, khi khối lượng giao dịch ổn định, mức premium này đã giảm xuống mức điển hình khoảng 3%. Trường hợp này minh họa cho một Kimchi Premium cá nhân, trong đó mức tăng đột biến ban đầu giảm dần khi nguồn cung tăng lên.
Kimchi Premium cũng xuất hiện trên các stablecoin được hỗ trợ bởi tiền pháp định, như USDT và USDC. Khi USDC lần đầu tiên được niêm yết trên Bithumb, nó được giao dịch ở mức premium 165% so với tỷ giá KRW-USD, do nhu cầu mua vào mạnh mẽ ban đầu. Dù mức premium này biến động, nó thường duy trì trên tỷ giá KRW-USD với những đợt tăng đột biến. Những chênh lệch giá này có thể xuất phát từ các giao dịch tự động và sự hiểu nhầm của nhà đầu tư nhỏ lẻ, dẫn đến những biến dạng giá tạm thời.
Gaduri Pumping Premium xảy ra khi một sàn giao dịch tạm thời đình chỉ việc nạp và rút crypto. Sự hạn chế này cho phép một số bên lợi dụng thanh khoản giảm để thao túng giá tăng một cách giả tạo. Một số nhà đầu tư nhỏ lẻ cũng xem đây là cơ hội đầu tư, góp phần đẩy mức premium tăng nhanh.
Kimchi Premium dạng Gaduri Pumping đặc biệt vì nó không chỉ xảy ra trong các trường hợp đình chỉ nạp rút do nâng cấp mạng lưới, mà còn xuất hiện trong các tình huống bất lợi. Một ví dụ đáng chú ý là Curve DAO Token (CRV) vào tháng 08/2023. Khi một lỗ hổng bảo mật khiến việc nạp và rút bị tạm dừng, mức giá premium lên đến 700% đã xuất hiện trên các sàn giao dịch nội địa. Mô hình này thường xuyên lặp lại trong các sự kiện như hack hoặc những gián đoạn lớn khác.
Một số ý kiến cho rằng có các thực thể sử dụng API để kích hoạt giao dịch vòng lặp (circular trading) và bơm giá trên thị trường thông qua các tài khoản ẩn danh. Các bằng chứng đang ngày càng rõ ràng. Financial Intelligence Unit (FIU) đã phát hiện các trường hợp nhiều người dùng lớn tuổi thực hiện giao dịch tự động từ cùng một địa chỉ IP ở nước ngoài. Hoạt động này vẫn tiếp diễn bất chấp việc ban hành Đạo luật Bảo vệ Người dùng Tài sản ảo (Virtual Asset User Protection Act). Gần đây, các mô hình tương tự đã xuất hiện trên các đồng crypto như Woo Network (WOO), LumiWave (LWA) và Radiant Capital (RNDT).
Kimchi Premium là một khía cạnh độc đáo của thị trường crypto Hàn Quốc, được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố. Nó không chỉ đơn thuần là sự chênh lệch giá mà còn phản ánh cấu trúc thị trường, tâm lý nhà đầu tư và môi trường giao dịch bị hạn chế. Mặc dù báo cáo này nêu bật các yếu tố chính, vẫn còn nhiều yếu tố khác cũng góp phần. Việc giải thích đầy đủ về Kimchi Premium vẫn là một thách thức, vì không có quy tắc hay mô hình nào áp dụng một cách tuyệt đối.
Ví dụ, mức Kimchi Premium tương đối ổn định và thấp trong nửa cuối năm 2024 có khả năng bắt nguồn từ việc nhà đầu tư trong nước gia tăng sử dụng các sàn giao dịch quốc tế. Trong nửa đầu năm 2024, số ngày có mức Kimchi Premium trên 5% cao hơn khoảng 5,6 lần so với nửa cuối năm 2023. Xu hướng này cho thấy nhiều nhà đầu tư đã chuyển tài sản ra nước ngoài để tận dụng sự chênh lệch giá. Các giao dịch chuyển tiền ra nước ngoài với giá trị từ 1 triệu KRW trở lên, được theo dõi qua Travel Rule, đạt khoảng 52 nghìn tỷ KRW – hơn gấp đôi so với nửa cuối năm 2023.
Tuy nhiên, các yếu tố riêng lẻ này vẫn chưa giải thích đầy đủ về Kimchi Premium. Như nhà kinh tế Keynes từng mô tả, “animal spirits” (bản năng phi lý trí) xuất phát từ những bất định và hành vi phi lý trí của các thành phần thị trường. Một ví dụ gần đây minh họa cho sự phức tạp này: giá token CARV trên Upbit thấp hơn so với các sàn khác như Bithumb và Bybit.
Vậy chúng ta nên nhìn nhận hiện tượng Kimchi Premium như thế nào? Thay vì coi nó như một hiện tượng bất thường, Kimchi Premium có thể là một chỉ báo giá trị của thị trường. Sự chênh lệch giá trong các thị trường crypto không chỉ xảy ra ở Hàn Quốc mà còn ở nhiều quốc gia khác, với các lý do khác nhau dựa trên điều kiện thị trường địa phương.
Ví dụ, trên Coinbase tại Mỹ, mức premium xuất hiện do sự quan tâm từ các nhà đầu tư tổ chức. Tại Thổ Nhĩ Kỳ, premium xảy ra khi người dân tìm kiếm tài sản thay thế sau khi đồng nội tệ mất giá. Các mô hình tương tự cũng được quan sát tại Nhật Bản, châu Âu và các khu vực khác.
Điều này cho thấy Kimchi Premium có thể đóng vai trò là một chỉ báo phản ánh môi trường thị trường đặc thù của từng khu vực. Tại Hàn Quốc, hiện tượng này đặc biệt đáng chú ý nhờ môi trường giao dịch bị hạn chế và tâm lý đầu tư mạnh mẽ từ nhà đầu tư nhỏ lẻ. Premium phản ánh mức độ quan tâm của nhà đầu tư nhỏ lẻ và dòng vốn chảy vào thị trường. Nó cung cấp những góc nhìn giá trị về đặc điểm của thị trường Hàn Quốc và có thể hỗ trợ dự đoán xu hướng crypto. Tuy nhiên, đôi khi, giao dịch mang tính đầu cơ cũng có thể dẫn đến Kimchi Premium, gây ra biến dạng giá không phản ánh đúng mức độ quan tâm thực sự của thị trường.
Bài viết do đội ngũ Tiger Research thực hiện. Coin68 biên tập và phát hành.
Nguồn: https://coin68.com/kimchi-premium-dac-diem-nguyen-nhan-thi-truong-crypto-han-quoc/
