Đội ngũ Paradigm vừa đề xuất mô hình AMM mới là Orbitals giúp tối ưu hiệu suất vốn cho các pool stablecoin quy mô lớn, vượt trội so với Uniswap V3 hay Curve.
Paradigm đề xuất thiết kế AMM stablecoin thế hệ mới mang tên Orbitals
Trong bài đăng blog vào ngày 3/6, ba nhà nghiên cứu từ quỹ Paradigm là Dave White, Dan Robinson và Ciamac Moallemi đã giới thiệu giải pháp nhằm phá vỡ giới hạn của các giao thức AMM dành cho stablecoin hiện nay mang tên Orbitals.
Hiện nay, các AMM như Uniswap V3 hoạt động với cơ chế thanh khoản tập trung (concentrated liquidity) nhưng chỉ giới hạn trong các pool hai tài sản, điều này gây khó khăn khi áp dụng cho stablecoin, vốn thường được giao dịch chéo giữa nhiều token trong cùng một hệ sinh thái và chỉ có Curve Finance hỗ trợ multi-asset pools nhưng các nhà cung cấp thanh khoản (LP) không thể tùy chỉnh mức độ rủi ro hoặc phân bổ vốn theo ý muốn.
Chính vì thế Orbitals được thiết kế để trở thành mô hình AMM dành cho stablecoin thế hệ mới nhằm giải quyết hai vấn đề lớn:
Trong các AMM truyền thống như Uniswap V2, thanh khoản được phân bổ đều cho toàn bộ dải giá của một cặp token. Ví dụ, khi bạn cung cấp thanh khoản cho cặp USDC/DAI, hệ thống sẽ mặc định bạn chấp nhận cung cấp thanh khoản cho mọi mức giá mà 2 đồng này có thể giao dịch, từ 0 đến vô cực. Từ Uniswap V3 trở đi, LPs có thể lựa chọn khoảng giá cụ thể, ví dụ từ 0,99 đến 1,01 USD, gọi là thanh khoản tập trung (concentrated liquidity).
Tuy nhiên, với Orbital, mỗi đoạn giá mà LP cung cấp thanh khoản không còn là một đoạn thẳng như trước, mà là những hình tròn đồng tâm bao quanh điểm 1 USD. Nếu trong pool có 3 stablecoin (như USDC, DAI, USDT) thì điểm cân bằng là khi tất cả cùng có giá trị 1 USD và các quỹ đạo sẽ được vẽ xoay quanh điểm cân bằng này.
Nhờ cơ chế này, các LP có thể chọn nơi muốn bỏ vốn chỉ tập trung gần mức 1 USD nhất có thể để tối ưu hiệu quả. Đặc biệt, nếu có một stablecoin trong pool bị depeg , Orbital vẫn đảm bảo các đồng còn lại được giao dịch với mức giá hợp lý, điều mà nhiều AMM hiện tại chưa làm được.
Về mặt kỹ thuật, hệ thống này hoạt động dựa trên các khối hình học không gian gọi là “chỏm cầu nhiều chiều”, sắp xếp thành một cấu trúc giống như bánh donut. Nhờ vậy, việc tính toán tỷ giá giữa các đồng stablecoin trong pool diễn ra nhanh và chính xác, bất kể số lượng stablecoin trong nhóm là bao nhiêu. Nói cách khác, Orbital là một giải pháp vừa hiệu quả, vừa linh hoạt, được xây dựng khi stablecoin đang ngày càng đa dạng và phổ biến hơn.
Dù hiện tại Orbitals vẫn chỉ dừng ở mức thiết kế lý thuyết và chưa được triển khai trên bất kỳ blockchain nào, nhưng tiềm năng mà lý thuyết này mang lại là rất đáng kỳ vọng. Với sự hậu thuẫn từ Paradigm, không ít người tin rằng Orbitals có thể trở thành bước ngoặt mới cho hạ tầng giao dịch stablecoin. Nếu được hiện thực hóa, mô hình này có thể tạo ra một cú hích lớn, định hình lại cách các giao thức DeFi xử lý thanh khoản, giống như cách Uniswap từng mở ra kỷ nguyên mới cho AMM thế hệ đầu.
Dù Orbitals đặt tham vọng hỗ trợ tới hàng nghìn stablecoin khác nhau nhưng thực tế hiện nay thị trường vẫn bị thống trị bởi hai cái tên lớn là USDT của Tether và USDC của Circle, với tổng thị phần gần 90% nguồn cung toàn ngành cho thấy việc hỗ trợ tới hàng nghìn stablecoin chưa thật sự qúa cần thiết trong thị trường hiện tại.
Thống kê thị phần của các stablecoin. Nguồn: The Block (Ngày 03/06/2025)
Đề xuất Orbitals được giới thiệu trong bối cảnh thị trường stablecoin gần đây đang thu hút sự chú ý trở lại từ các “ông lớn”. Mới đây nhất, tập đoàn công nghệ Meta đang cân nhắc áp dụng stablecoin nhằm cắt giảm chi phí chuyển tiền quốc tế, trong khi đó dự án DeFi của nhà Trump, World Liberty Financial đã chính thức ra mắt stablecoin USD1.
Coin68 tổng hợp
Nguồn: https://coin68.com/paradigm-de-xuat-thiet-ke-amm-stablecoin-the-he-moi-orbitals/
